Samen een woning kopen zonder huwelijk: hoe bescherm je elkaar bij overlijden?
Wanneer je als koppel een woning koopt zonder getrouwd te zijn, is het belangrijk om stil te staan bij wat er gebeurt als één van jullie zou overlijden. Veel ongehuwde koppels willen elkaar beschermen, en dat kan via een beding van aanwas of een tontinebeding. Beide clausules zorgen ervoor dat de langstlevende partner automatisch de volledige eigendom of het vruchtgebruik van het pand verwerft, zonder dat dit deel uitmaakt van de nalatenschap van de overledene. Daardoor is er geen erfbelasting verschuldigd en kunnen kinderen of ex-partners geen rechten uitoefenen op dat deel van het vastgoed.
Het beding van aanwas is een overeenkomst tussen de twee eigenaars waarin afgesproken wordt dat het aandeel van de eerststervende automatisch toekomt aan de langstlevende. De verdeling moet wel evenwichtig zijn, zowel qua inbreng als levensverwachting. Een tontinebeding bereikt hetzelfde resultaat, maar vertrekt vanuit een andere juridische constructie, waarbij het eigendomsrecht bij overlijden wordt bekeken alsof de overledene nooit eigenaar is geweest. In de praktijk wordt een tontinebeding minder gebruikt omdat het minder flexibel is. Een beding van aanwas kan namelijk ook na de aankoopakte nog toegevoegd worden, in een aparte notariële akte.
Belangrijk is ook dat het vastgoed dat zo overgaat, niet wordt gezien als een schenking of erfenis. Daardoor spelen regels zoals de erfrechtelijke reserve of inkorting niet. Wel betaal je als langstlevende verkooprechten op de helft van het pand, berekend op de waarde van het moment van overlijden. In veel gevallen zal je dus een fiscale afweging maken: zijn de verkooprechten voordeliger dan wat je normaal aan successierechten zou betalen?
Opgelet: zo'n beding kan niet eenzijdig worden opgezegd. Beide partijen moeten akkoord zijn. Dit geeft meer zekerheid dan bijvoorbeeld een testament, dat op elk moment door één partner kan worden herroepen. In de akte worden vaak wel meteen opzegmodaliteiten voorzien.
Voor wie géén beding van aanwas of tontine voorziet, zijn de gevolgen vaak minder rooskleurig. Stel: je bent feitelijk samenwonend en koopt samen een woning aan. Zonder bijkomende regeling erf je niets als je partner overlijdt. Zelfs als je wettelijk samenwonend bent, krijg je slechts een beperkt vruchtgebruik op de gezinswoning. En aangezien wettelijke samenwoning eenvoudig eenzijdig kan worden stopgezet, kan het zijn dat je op dat moment plots volledig buiten spel staat.
Bespreek dus tijdig de 'wat als'-scenario's wanneer je samen vastgoed koopt en laat je goed adviseren. Zo vermijd je onaangename verrassingen in de toekomst.
Het beding van aanwas is een overeenkomst tussen de twee eigenaars waarin afgesproken wordt dat het aandeel van de eerststervende automatisch toekomt aan de langstlevende. De verdeling moet wel evenwichtig zijn, zowel qua inbreng als levensverwachting. Een tontinebeding bereikt hetzelfde resultaat, maar vertrekt vanuit een andere juridische constructie, waarbij het eigendomsrecht bij overlijden wordt bekeken alsof de overledene nooit eigenaar is geweest. In de praktijk wordt een tontinebeding minder gebruikt omdat het minder flexibel is. Een beding van aanwas kan namelijk ook na de aankoopakte nog toegevoegd worden, in een aparte notariële akte.
Belangrijk is ook dat het vastgoed dat zo overgaat, niet wordt gezien als een schenking of erfenis. Daardoor spelen regels zoals de erfrechtelijke reserve of inkorting niet. Wel betaal je als langstlevende verkooprechten op de helft van het pand, berekend op de waarde van het moment van overlijden. In veel gevallen zal je dus een fiscale afweging maken: zijn de verkooprechten voordeliger dan wat je normaal aan successierechten zou betalen?
Opgelet: zo'n beding kan niet eenzijdig worden opgezegd. Beide partijen moeten akkoord zijn. Dit geeft meer zekerheid dan bijvoorbeeld een testament, dat op elk moment door één partner kan worden herroepen. In de akte worden vaak wel meteen opzegmodaliteiten voorzien.
Voor wie géén beding van aanwas of tontine voorziet, zijn de gevolgen vaak minder rooskleurig. Stel: je bent feitelijk samenwonend en koopt samen een woning aan. Zonder bijkomende regeling erf je niets als je partner overlijdt. Zelfs als je wettelijk samenwonend bent, krijg je slechts een beperkt vruchtgebruik op de gezinswoning. En aangezien wettelijke samenwoning eenvoudig eenzijdig kan worden stopgezet, kan het zijn dat je op dat moment plots volledig buiten spel staat.
Bespreek dus tijdig de 'wat als'-scenario's wanneer je samen vastgoed koopt en laat je goed adviseren. Zo vermijd je onaangename verrassingen in de toekomst.